ก่อนผ่าตัดอย่าลืมนึกถึง.... “ขิง”

            ขึ้นหัวข้อแบบนี้ ท่านผู้อ่านก็อย่าได้ตกใจไป กระผมคิดว่าเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวทุกท่านมาก เนื่องจากการรักษาอาการเจ็บป่วยในปัจจุบัน นอกจากการใช้ยาในการรักษาโรคแล้ว ก็คือการทำหัตถการหรือที่เราเรียกกันทั่วไปว่าการ “ผ่าตัด” เป็นสิ่งที่จำเป็นในการรักษาโรคบ้างโรค เช่น เนื้องอกบริเวณต่าง, ไส้ติ่งอักเสบ หรือเป็นการผ่าตัดเพื่อเสริมความงาม เป็นต้น

            ซึ่งหลังจากการผ่าตัดแล้วผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือ ภาวะคลื่นไส้และอาเจียน ซึ่งขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่ ได้แก่ ชนิดของการผ่าตัด, ระยะเวลาผ่าตัด, วิธีการระงับความรู้สึก, เพศ, วัย, น้ำหนักตัว, ระยะเวลาที่งดน้ำงดอาหาร, ประวัติคลื่นไส้อาเจียน หรือเมารถเมาเรือ ซึ่งหากเกิดขึ้นแล้วผู้ป่วยจะรู้สึกความทุกข์ทรมาน จนถึงอาจเกิดอันตรายได้ เช่น เกิดการแยกของแผลผ่าตัด, การสำลักน้ำย่อยอาหารเข้าปอด, การสูญเสียน้ำและเกลือแร่ อาจต้องพักรักษาตัวในโรงพยาบาลนานขึ้น ทำให้สูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษามากขึ้น

            ด้วยเหตุนี้จึงทำให้แพทย์มีการใช้ยาในการป้องกันภาวะคลื่นไส้และอาเจียนหลังผ่าตัด  โดยอาจพบผลแทรกซ้อน เช่น ปวดศีรษะ, เวียนศีรษะ, ง่วงซึม หรือผลข้างเคียงทางระบบประสาท แต่อย่างไรก็ตาม ขิงซึ่งเป็นสมุนไพรไทยก็เป็นทางเลือกที่ดีในการป้องกันภาวะคลื่นไส้และอาเจียนหลังผ่าตัด เนื่องจากขิงเป็นสมุนไพรที่หาได้ง่ายและราคาถูก นอกจากนี้ยังเป็นสมุนไพรที่มีความปลอดภัยสูง ในทางพื้นบ้านก็ใช้ประกอบอาหาร ไม่ว่าจะสดหรือแห้ง และทำเป็นยาก็มีตำรับต่างๆมากมาย ส่วนในทางการแพทย์ก็มีการใช้ในคนไข้มาอย่างยาวนาน

            ส่วนประกอบของขิงบางส่วนมีผลต้าน Serotonin ซึ่งออกฤทธิ์โดยตรงที่ระบบทางเดินอาหารช่วยเพิ่มการบีบตัวของลำไส้ ซึ่งขิงมีสารสำคัญคือ 6-gingerol โดยออกฤทธิ์ป้องกันภาวะคลื่นไส้อาเจียนและทำให้ลำไส้ทำงานได้ดีขึ้น ข้อมูลด้านงานวิจัยทางคลินิกโดย ดร.ณธร ชัยญาคุณาพฤกษ์ ได้ทำการศึกษาแบบ meta-analysis (เป็นงานวิจัยที่นำข้อมูลจากงานวิจัยหลายๆเรื่องมาทำการวิเคราะห์ข้อมูลและสรุปผล) เกี่ยวกับขิงซึ่งใช้สำหรับป้องกันอาการคลื่นไส้อาเจียนหลังจากการผ่าตัด พบว่ามีงานวิจัยทางคลินิกจำนวน 5 งานวิจัยทำในผู้ป่วย 363 คน ผลการศึกษาคือ ขิงสามารถป้องกันอาการคลื่นไส้และอาเจียนหลังจากการผ่าตัดได้ 35% เมื่อเทียบกับ placebo และป้องกันการอาเจียนได้ 39 % ซึ่งขิงในขนาด 1 กรัมหรือสูงกว่าสามารถลดอุบัติการณ์การเกิดการคลื่นไส้และอาเจียนได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

            แต่ก็มีงานวิจัยทางคลินิกบางเรื่องที่บอกว่าขิงไม่สามารถป้องกันการอาเจียนได้ ซึ่งอาจจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับปริมาณสารออกฤทธิ์ที่สำคัญของขิง คือ 6-gingerol ที่แตกต่างกันในการผลิตขิงแคปซูลแต่ละแห่ง

            โดยสรุปแล้วหากต้องการผลทางยาในการป้องกันภาวะคลื่นไส้และอาเจียนหลังผ่าตัด ควรจะรับประทานขิงในขนาด 1 กรัม(แห้ง)ขึ้นไปจะสามารถลดการเกิดภาวะคลื่นไส้และอาเจียนหลังผ่าตัดได้ แต่หากท่านผู้อ่านไม่มีเวลาตากแห้ง ก็สามารถรับประทานเป็นแบบสดได้เช่นเดียวกัน แต่คงจะต้องรับประทานมากพอสมควรครับ