ยาเบญจอำมฤตย์....ตำรับดูแลผู้ป่วยมะเร็งตับระยะสุดท้าย

ยาเบญจอำมฤตย์ เป็นเภสัชตำรับของสถาบันวิจัยการแพทย์แผนไทย ประกอบด้วย เปลือกต้นรงทอง รากทนดี ผิวมะกรูด ขิงแห้ง ผลดีปลี เมล็ดพริกไทย ยาดำ มหาหิงคุ์ ดีเกลือ ตำรับนี้มีฤทธิ์เป็นยาถ่ายอย่างแรง โดยยาตำรับนี้ได้ถูกนำมาใช้ในการบำบัดโรคมะเร็ง เนื่องจากตามหลักการรักษาของแพทย์แผนไทยคือต้องการให้ขับถ่ายเพื่อนำของเสียออกก่อน แล้วจึงใช้การรักษาอื่นตามต่อไป

ที่มาภาพ : https://www.medicalnewstoday.com/articles/172408.php

ซึ่งในปี 2554 แรกเริ่มได้มีการนำมาทดสอบพิษเฉียบพลันในสัตว์ทดลอง(เพื่อตรวจสอบความปลอดภัยของขนาดยา) โดยป้อนสารสกัดตำรับเบญจอำมฤตให้หนูถีบจักรทางปาก พบว่าที่ขนาด 3.5 กรัม/กิโลกรัม ทำให้หนูตายร้อยละ 50 ซึ่งสูงกว่าขนาดสารสกัดที่จะใช้ในคนประมาณ 700 เท่า(ในคนใช้ขนาด 30-50 มิลลิกรัม) นอกจากนี้ยังได้ศึกษาพิษเรื้อรังเป็นระยะเวลา 6 เดือน ผลการทดลองพบว่าหนูที่ได้รับสารสกัด 250 และ 500 มิลลิกรัม/กิโลกรัม มีน้ำหนักตัวน้อยกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ และมีระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์และโคเลสเตอรอลลดลงอย่างมีนัยสำคัญ กลุ่มที่ได้รับสารสกัด 500 มิลลิกรัม/กิโลกรัม มีปริมาณเม็ดเลือดขาว เซลล์นิวโทรฟิล และเกล็ดเลือดสูงขึ้นแต่มีลิมโฟไซท์ลดลงอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม หนูที่ได้รับสารสกัดทุกกลุ่มมีระดับกลูโคสลดลงอย่างมีนัยสำคัญ

กลุ่มที่ได้รับสารสกัด 500 มก./กก.มีระดับเอนไซม์ ALT และ AST สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ แต่การเพิ่มขึ้นของเอนไซม์ ALT และ AST รวมทั้ง AST ที่ยังคงมีระดับสูงภายหลังหยุดให้สารสกัดเป็นเวลา 2 สัปดาห์ช่วยบ่งชี้ว่า การรับประทานสารสกัดเป็นเวลานานติดต่อกันอาจมีผลต่อตับ

ระดับโปแตสเซียมที่ลดลงในหนูเพศผู้และเพศเมียที่ได้รับสารสกัดขนาดต่างๆยังคงอยู่ในช่วงค่าปกติ ถึงแม้ว่าผลการตรวจอวัยวะทางจุลพยาธิวิทยาแสดงให้เห็นว่า สารสกัดขนาดต่างๆไม่ก่อให้เกิดรอยโรคทางจุลพยาธิวิทยาต่ออวัยวะภายในของสัตว์ทดลองเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม

แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีการวิจัยในมนุษย์สำหรับผลการรักษามะเร็งตับ แต่ก็มีการรวบรวมข้อมูลการใช้ในผู้ป่วยมะเร็งตับระยะสุดท้ายจากโรงพยาบาลแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ยศเส กทม. สรุปไว้ว่าอาการตัวเหลือง ตาเหลืองลดลง เวียนศีรษะลดลง คลื่นไส้อาเจียนลดลง ทานอาหารได้มากขึ้น เจ็บชายโครงขวาลดลง ท้องอืดหลังทานอาหารดีขึ้น นอนหลับพักผ่อนดีขึ้น ท้องบวมลดลง เรอ/ผายลม ได้ หายใจไม่ทั่วท้องดีขึ้น ปวดหลัง/ก้นกบ/เมื่อยตามกระดูกลดลง การขับถ่ายอุจจาระดีขึ้น อาการที่คงเดิม ได้แก่ ท้องบวม ปวดท้อง ส่วนอาการที่แย่ลง คืออ่อนเพลีย ขาบวมและชา ปวดท้องมากขึ้น ท้องเสีย ถ่ายเป็นเลือด ปวดศีรษะ

โดยสรุปแล้วยาเบญจอำมฤตย์ เป็นตำรับยาที่มีมาแต่โบราณ มีฤทธิ์เป็นยาระบาย สามารถช่วยอาการท้องอืด ท้องบวม อาการหายใจไม่ทั่วท้อง ได้ แต่ยังขาดข้อมูลวิจัยในระดับคลินิกสำหรับสนับสนุนการใช้ยา ซึ่งอยู่ในระหว่างการดำเนินการทดลอง ซึ่งหากจะใช้ในผู้ป่วยก็ต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด